İşletim Sistemi Kurulum Modülü

İşletim Sistemleri Hakkında Temel Bilgiler

Bilgisayarlar var olduklarından beri işletim sistemleri de hayatımıza girmiş çok gelişmiş yazılımlardır ve bu yazılımlar diğer program ve uygulamalara ev sahipliği yaparlar. Günümüzde işletim sistemi deyince aklımıza direk windows gelmektedir ki bu da doğaldır. Sebebi aşağıdaki grafikte net bir şekilde açıklanmaktadır.

Yukarıdaki grafikte de görüldüğü üzere Bill GATES tarafından kurulan Microsoft şirketinin üretmiş olduğu işletim sistemleri şuan dünya genelinde yaklaşık %90 lık bir paya sahiptir. İşte işletim sistemi değince akla windows gelmesinin en büyük nedeni de budur. Tabi ki windows dışında lisanlı başka bir değişle kapalı kaynak kodlu işletim sistemleri de vardır.

Örneğin Mac OS X isimli işletim sistemi Macintosh işletim sistemi ailesinin son sürümüdür ve Apple Inc tarafından Macintosh bilgisayarları için tasarlanmış bir işletim sistemidir.

Açık Kaynak Kodlu ve Kapalı Kaynak Kodlu İşletim Sistemleri

Açık Kaynak Kodlu Yazılım

Açık kaynak kodlu yazılım, kaynak kodu isteyen herkese açık olan yazılımlardır. Bu tür yazılımların ayırt edici özelliği kullanıcıya yazılımı değiştirme özgürlüğü sağlamasıdır.Ücretsiz olup, açık kodlu olduğundan dolayı herkes tarafından geliştirilebilir. Açık kaynak kodlu yazılımlar;

Açık kaynak kodun bazı avantajları;

• Düşük maliyetlidir.
• Ücretsizdir.
• Sağlamdır.
• Güvenilirdir.
• Hızlıdır.Devamlılığı vardır.(Yani yazılımı üreten şirketin batması durumunda bilgiler kaybolmuyor.)

En iyi bilinen açık kaynak kodlu yazılımlar; Linux, Open Suse, GNU, Debian, Ubuntu, Mandrake,Federa, Red Hat ‘dır. Tabiki Türkiye’de TÜBİTAK desteği işe geliştirilen Pardus’u da unutmamak gerekir. Açık kaynaklı yazılımlar; cep telefonu, saat gibi gömülü sistemlerden, süper bilgisayarlara, ev kullanıcılarından KOBİ’lere, kamu kurumlarından her türden okullara, tüm kurum ve bireylerin rahatça kullanabileceği, gereksinimlere göre basitleştirilebilen, sağlamlaştırılabilen, güçlendirilebilen yazılımlardır.

Kapalı Kaynak Kodlu Yazılım

Kullanılan birçok kapalı kaynak sistemleri vardır. Microsoft firmasının Windows ve Apple firmasının Mac OS X isimli işletim sistemleri kapalı kaynak kodlu işletim sistemleridir. Açık kaynak alternatifleri artıyor olmasına rağmen, kişisel bilgisayarlar, özellikle masaüstü bilgisayarlar, üzerinde en çok kullanılan işletim sistemleri, kapalı kaynak olma eğilimindedir. Bu işletim sistemlerinin asla geliştirilme şansı yoktur, ücretlidir.

Farklılıklar

Kaynak koduna erişim olması; açık ve kapalı kaynak sistemleri arasındaki tek fark değildir. Kapalı kaynak kodlu işletim sistemleri genellikle şirketler tarafından geliştirilen ve sadece organizasyon içinde insanlar tarafından üzerinde çalışmış olsa da, açık kaynak sistemleri geniş topluluklar tarafından geliştirilen olma eğilimindedir. Açık kaynak programları görebilir koduna sahip olduğundan, yazılım kullanıcıların ve tüketicilerin hataları tanımlamak ve hatta bunları düzeltmek mümkün. Bu nedenle, açık kaynak sistemleri genellikle daha düzenli kapalı kaynak kodlu sistemlere göre güncellenir. Açık kaynak kod yazılımlar, her alanda çözümler sunarak, kapalı kod yazılımlara karşı tüketiciye seçenekler sunmaktadır.

• Kullanıcı yazılımın içinde ne olduğunu bilir.
• Kullanıcı yazılımda beğenmediği kısımları değiştirebilir.
• Kaynak kodu açık olduğundan bilgisayar korsanlarının ne yaptığını kolayca bulabilir.
• Kullanıcı ürünün geliştirdiği firmaya bağlı kalmaz.Kaynak kodu ortada olduğu için kendisi değiştirebilir veya destek alarak yazılımını geliştirebilir.

Geçmişten Günümüze Windows İşletim Sistemleri

1. Windows 1.0 (Kasım 1985)
2. Windows 2.0 (Kasım 1987)
3. Windows 3.0 ( Mayıs 1990)
4. Windows 3.1 (Nisan 1992) (ilk defa CD ortamında yayınlanan işletim sistemi)
5. Windows 95 (Ağustos 1995) (ilk defa masa üstü ve ilk defa başlat menüsü)
6. Windows 98 (Haziran 1998)
7. Windows 98 SE (Second Edition)(Kasım 1999)
8. Windows ME (Eylül 2000)
9. Windows XP (Ekim 2001)
10. Windows Vista (Ocak 2007)
11. Windows 7 (Ekim 2009)
12. Windows 8 (Ekim 2012)
13. Windows 8.1 (Ekim 2013)
14. Windows 10 (Ekim 2014)

Windows 7 Sürümleri

Üretilen işletim sistemlerinin görüntüsel olarak aynı fakat özellikleri bakımından farklı sürümleri vardır. Bu olayı aynı görünümde olan fakat farklı donanım paketlerine sahip olan araçlara benzetebiliriz nasıl ki üst donanıma sahip olan aracın fiyatı yüksek ise burada da durum aynıdır.

Windows 7 için 6 farklı sürüm vardır.

1. Windows 7 Starter
2. Windows 7 Home Basic
3. Windows 7 Home Premium
4. Windows 7 Professional
5. Windows 7 Ultimate
6. Windows 7 Enterprise

Windows 7 Ultimate ile Windows 7 Enterprise sürümleri arasında temelde bir farklılık yoktur ikisi de aynı özelliklere sahiptir. Aralarındaki fark lisanslama düzeyindedir ultimate sürümü tek bir bilgisayar için lisanlanır iken Enterprise sürümü birden çok bilgisayar için lisanlanmaktadır. Enterprise sürümünü işletmeler ya da kuruluşlar tercih eder.

Windows 10 Sürümleri

Windows 10 Home – PC, tablet veya ikisini bir arada sunan cihazlarda çalışmak üzere tasarlanmış bir Windows 10 sürümüdür. Daha çok ev kullanıcılarını hedef alır, düşük maliyetlidir ama içerisinde kurumsal özellikler yer almaz.

Windows Pro – İş dünyasını hedef alan bir sürümdür. Windows 10 Home sürümündeki tüm özelliklere ek olarak çeşitli iş ve kurumsal özellikleri de bünyesinde barındırır.

Windows 10 Enterprise – Yine iş dünyasını hedef alan bir sürümdür. Windows 10 Pro özelliklerinin tamamına sahiptir. Ayrıca geniş BT yapılarına destek olacak bazı avantajlar sağlar.

Windows 10 Education – Okullar, kolejler ve üniversiteleri hedef alan bir sürümdür. Windows 10 Enterprise’ın tüm özelliklerine sahiptir. Farklı olarak sadece Akademik Lisanslama kapsamında temin edilebilir.

 

BIOS ve CMOS Nedir

Her türlü elektronik cihazın kullanıcıya hizmete edebilmesi için yazılıma ihtiyaç vardır. Arabaların, bulaşık makinelerinin, dijital saatlerin, televizyonların vs. BIOS da bilgisayarımızın anakartı üzerinde bir EEPROM içinde saklanmış bir yazılımdır ve bilgisayarımız için hayati önem taşır. Biz bilgisayarımızın power tuşuna bastığımızda BIOS devreye girerek gerekli kontrolleri yapar ve kullanıcının açılış için yapmış olduğu ayarları ve sistem tarih ve saat bilgisini CMOS dan okur ve bayrağı işletim sistemine devreder. CMOS flash ram yapısında bir bellektir ve üzerindeki verileri tutabilmesi için mutlaka enerjiye ihtiyaç duyar ona ihtiyaç duyduğu bu eneriyi CMOS Pili sağlar.

⦁ BIOS
Bilgisayar donanımlarından ana kart üstünde bulunan ve konum itibarıyla çok küçük olmasına karşın işlevsel yönden bilgisayarın en temel parçası olan bu aygıt ile bilgisayarın açılış sırasında yapması gereken tüm komutlar ve donanımsal olarak yapılması gereken tüm işlemleri denetleyen ve ayarlamaları üzerinden yapan bir parçadır.

Yani bilgisayar açılırken;

⦁ Hangi aygıtların, hangi sıraya göre okunması gerektiğini,
⦁ Hangi kartların çalıştırılıp çalıştırılamayacağını,
⦁ Hangi aygıta ne kadar gerilim verilmesi gerektiği

BIOS, Basic Input – Output System (temel giriş çıkış sistemi)in kısaltılmışıdır.
Teknik olarak baktığımız zaman BIOS’lar, EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read-Only Memory- Elektriksel olarak silinip programlanabilen sadece okunabilen bellek) olarak adlandırdığımız hafıza entegrelerinin üstüne ana kart ile uyumlu çalışabilecek şekilde çeşitli yazılımların monte edilmesi sonucu oluşur.
BIOS, ROM içerisinde bulunan bir yazılımdır. ROM ise sadece okunabilir bir bellek olduğu için hiçbir değişiklik kaydedilemez. Bu yüzden BIOS üzerinde yaptığımız değişikliklerin bir yere kaydedilmesi gerekir. BIOS’ta ayarları değiştirdiğimizde bu ayarlar CMOS (Complenmentary Metal Oxide Semiconductor – Eşlenik Metal Oksit Yarıiletken) denilen bir bellek çeşidine kaydedilir. Bir pil ile CMOS sürekli beslenir ve kaydedilen ayarların burada sürekli kalması sağlanır.

Güç düğmesine basıldığında bilgisayarınız CMOS’ta kayıtlı olan BIOS ayarlarına göre açılır. Kayıtlı olan ayarlar bir süre sonra kayboluyor ve sık sık “CMOS checksum error” hatası ekranda gözüküyor ise ana kartın üzerinde bulunan pilin değiştirilmesi gerekir. Bu da sorunu çözmezse CMOS yongası bozulmuş demektir.

Şekil 1: LAPTOP CMOS PİLİ Şekil 2: MASA ÜSTÜ CMOS PİLİ

Ana Kart Üzerinde Bulunan CMOS Pili Bittiğinde
⦁ CMOS CHECKSUM ERROR
⦁ CMOS BATTERY FAILED
⦁ CMOS BATTERY LOW

Mesajlarından birini alırsınız. Ayrıca BIOS şifresi de CMOS da saklanmaktadır. Herhangi bir şekilde bu şifre unutulduğunda CMOS pili çıkarılarak bir süre beklenir yaklaşık 3-4 dakika ya da beklemek yerine pil yatağındaki pozitif ve negatif kutup kısa devre ettirilerek CMOS a kısa süreliğine enerji sağlayan kondansatörün deşarj olması sağlanır. Bilgisayarın açılışında BIOSA girmek için genellikle klavye üzerindeki DELETE tuşu kullanılır bununla birlikte F2 bazen de F8 tuşlarının kullanıldığı görülmektedir.

BIOS Üzerinde Sıklıkla Görülen Yapılandırmalar

⦁ Main: Basit ayarlamalar ve bilgilerin bulunduğu menü. Alt menüleri aşağıdaki gibidir:
⦁ System Time: Saat ayarını buradan yapabilirsiniz.
⦁ System Date: Tarih ayarını buradan yapabilirsiniz.
⦁ Primary Master: Birinci bölümün ilk sürücüsüdür.
⦁ Primary Slave: Birinci bölümün ikinci sürücüsüdür.
⦁ Keyboard Features: Klavye ayarları buradan yapılmaktadır (F ya da Q).
⦁ System Memory: BIOS değiştirilemez hafıza büyüklüğüdür.
⦁ Extended Memory: BIOS ek hafıza büyüklüğüdür.

⦁ Security: BIOS güvenlik ayarları bu bölümden yapılmaktadır.
⦁ Set Supervisor Password: Bu şifre ile BIOS ayar menüsüne sadece Şifreyi bilen kullanıcılar girebilecektir. Varsayılan yani ilk ayarlarda şifre yoktur.
⦁ Set User Password: Bu şifre ise sadece menü erişim şifresidir. Bir kez girildikten sonra değişiklik yapmak için bir daha sorulmaz. Bu şifreden önce supervisor şifresi belirlenmelidir. Bu şifre ile giriş yapıldığı zaman bazı menüler aktif olmayacaktır.
⦁ Password On Boot: Bu ayar aktifleştirildiği zaman, bilgisayar boot menüsüne girilmese bile açılırken şifre girmeden devam edemezsiniz. Bilgisayarı açmak için yukarıdaki oluşturduğunuz şifrelerden (Supervisor/User Password) birini girmeniz yeterlidir.
⦁ Fixed Disk Boot Sector: Boot sektör virüslerine karşı koruma sağlamaktadır. Write Protect aktif iken koruma aktifleşir.

Önemli Kelimeler

Boot: Bilgisayarın açılışı sırasında hangi sürücülerin hangi sıraya göre okunması gerektiğini bu bölüm belirler. Diskette Drive, ATAPI CD-ROM Drive, Network, Hard Drive gibi seçeneklere sahiptir. Bunlardan hangisinin önce başlamasını istiyorsak onu ilk sıraya taşımalıyız.

Default: Varsayılan değer anlamına gelir.
Enabled:Aktif
Disabled:Pasif
Boot Sequence: Bilgisayarın hangi sürücüden boot yapılacağını belirten ayardır.
Load Setup Defaults: Varsayılan fabrika ayarlarına geri yükleme yapılır.

Save & Exit Setup: Yapılan değişiklikleri kaydeder ve Biostan çıkış yapar KISA Yolu F10

Exit Without Saving :Yapılan değişiklikleri kaydetmeden Biostan çıkış yapar.

BIOS Yazılı Hata Mesajları

⦁ CMOS Battery Failed: BIOS piliniz bitmiş veya bitmek üzere. Pilin türünü belirleyip en yakın zamanda yeni pil ile değiştiriniz.

⦁ CMOS Checksum Error – Defaults Loaded: Herhangi bir nedenden dolayı BIOS ayarlarınızda bozukluk oluşmuş (büyük ihtimalle bitmek üzere olan BIOS pili yüzünden).Varsayılan ayarlar yüklenerek sisteminizin zarar görmesi engellenmiş olur.

⦁ Floppy Disk(s) Fail: Sisteminize takılı bulunan disket sürücü(ler) ile BIOS’taki disket sürücü ayarları birbirini tutmuyor. Disket sürücünüzün bağlantılarını
kontrol ediniz, BIOS’taki ayarlar yanlışsa düzeltiniz. Sorun devam ediyorsa disket sürücünüz bozuktur.

⦁ Memory Test Fail: BIOS’taki bellek ayarlarınızda olabilecek bir problemden kaynaklanabildiği gibi bellek modüllerinizdeki kısmi arıza nedeniyle de ortaya çıkabilir. Ayarlarınızdan eminseniz başka bir bellek ile sisteminizi tekrar açmayı deneyiniz.

⦁ BIOS ROM checksum error – System halted: BIOS çipindeki bir hatayı gösterir. Çipte fiziksel hata veya BIOS yazılımında bozukluk olabilir. Sisteminizi yeni bir BIOS ile update ediniz, sorun devam ediyorsa yeni bir BIOS çipi edinmeniz gerekecek.

⦁ Keyboard error or no keyboard present: Belki de en çok karşılaşılan POST mesajı. Bu mesaj genellikle “Press F1 to continue” diye devam eder. Yeni bir klavye takıp F1’e basarak işleme devam edebilirsiniz.

⦁ Hard Disk(s) Fail: Sisteminizde mevcut disk(ler)le BIOS’ta belirilmiş disk ayarları birbirini tutmuyor demektir. BIOS’tan disk ayarlarını otomatiğe getiriniz, master/slave ayarlarını kontrol ediniz. Sorun devam ediyorsa disk sürücünüzde fiziksel bir bozukluk kuvvetle muhtemeldir.

⦁ Disk boot failure, insert system disk and press enter: Sistem boot edemiyor. HDD bağlantısında sorun olabilir, HDD aktif partition tanımlanmamış olabilir, BIOS’tan HDD tanımlanmamış olabilir, HDD bozuk olabilir, sabit diskinizdeki system dosyaları silinmiş olabilir.

BIOS Sesli Hata Mesajları

1: Sürekli Bip Sesi [Power Supply,Güç Kaynağı Arızası] 2: Birden Çok Kısa Bip Sesi [Anakart Arızası] 3: Bir Uzun Bip Sesi [Bellek Yenilenmesinde Hata] 4: Bir Uzun Bir Kısa Bip Sesi [Bios Çipi veya Anakart Arızası] 5: Bir Uzun İki Kısa Bip Sesi [Ekran Kartı Arızası,Eski Ekran Kartlarında Dip Switch dediğimiz yapılandırmadan kaynaklanır] 6: Bir Uzun Üç Kısa Bip Sesi [Ekran Kartı Arızası] 7: İki Uzun Bir Kısa Bip Sesi [Ramdac Kaynaklı Ekran Kartı Arızası] 8: İki Kısa Bip Sesi [Bellek Eşlik Hatası] 9: Üç Kısa Bip Sesi [İlk 64K’lık bölümde Bellek Hatası] 10: Dört Kısa Bip Sesi [Timer Hatası] 11: Beş Kısa Bip Sesi [İşlemci Hatası] 12: Altı Kısa Bip Sesi [Klavye İşlemcisinden Kaynaklanan Hata] 13: Yedi Kısa Bip Sesi [İşlemci Hatası] 14: Sekiz Kısa Bip Sesi [Ekran Kartı Belleğinde Okuma-Yazma Hatası] 15: Dokuz Kısa Bip Sesi [Bios Rom Hatası] 16: On Kısa Bip Sesi [Cmos Okuma-Yazma Hatası] 17: Onbir Kısa Bip Sesi [Tampon Bellek Hatası]

(BU HATA MESAJLARINI EZBERLEMENİZE GEREK YOKTUR)

 

 

Çalışmalarınızda başarılar dilerim. Ailenize ve Yüce Türk Milletine laik insanlar olabilmek için tek çaremiz çalışmaktır.

MEHMET HOCA