DİSK SÜRÜCÜLERİ
SABİT DİSKLER
SABİT DİSK’İN GÖREVİ
Bilgisayarın veri merkezidir. Tüm programlar (Windows, Linux vb. işletim sistemleri, word veya paint gibi yardımcı programlar ve kendi dosyalarımız) sabit disklere kaydedilir ve burada saklanır. Temel görevi üzerinde yazılan bilgiyi tutmak ve istenildiği zaman bu bilgiyi kullanıcının hizmetine sunmaktır. Sabit disklerin kapasiteleri çok büyüktür ve sürekli olarakta artmaktadır. Sabit diskler dönen disklerden oluşan mekanizmalardır. Bu disklerin yüzeyi özelliğe sahiptir. Bilgisayar verisi olan 1 ve 0’lar manyetik olarak bu diskler üzerinde oluşturulur.
FİZİKSEL BÖLÜMLERİ
1.Tabakalar (plakalar)
2.Tabakaların üzerindeki veriyi okuyan ve yazan kafa
3.Kafaları ve tabakaları hareket ettiren motorlar
4.Tampon Bellek
5.Tüm bölümleri yöneten ve dışarıyla ilişki kuran elektronik kontrol ciplerinin üzerinde barındıran kartlardır.
SABİT DİSKİN ÇALIŞMASI
Kafalar bilgisayar açıldığı an harddisk içinde bulunan motorlar tarafından bir başlangıç pozisyonuna getirilir ve kuvvetli mıknatıslar yardımıyla plakalar üzerinde yazıp okumaya başlarlar. Tabakalar sürekli olarak döndüğünden ve harddisk içinde bir hava ve hava sirkülasyonu oluşturduğundan dolayı okuma yazma kafaları çalışma sırasında disk yüzeyine temas etmez, yüzeyden 200 mikron yükseklikte durur bu nedenle hard diskin çalışması sırasında bilgisayarın sarsılması istenen bir durum değildir. Herhangi güçlü bir sarsıntı okuma yazma kafalarının disk yüzeyindeki manyetik tabakaya çarparak çizilmesine neden olabilir. Bu “fiziksel” kusur disk yüzeyinde bad sector (bozuk alan) olarak adlandırdığımız ve onarımı mümkün olmayan sorunların oluşmasına yol açar. Bu alanlar scandisk gibi bir programla belirlenerek diskin bu bölüme veri yazması engellenebilir, ancak genellikle ortaya çıkan böyle bir alandaki veriler yitirilmekte ve yeniden okunması mümkün olmamaktadır.
Disk plakalarında Bad Sector sayısının artması sabit diske işletim sistemi kurulmasını engelleyebilir ya da sabit diskin çalışmasını yavaşlatabilir.
Bir sabit disk kullanılmaya başlanmadan önce formatlanması gerekir (biçimlendirilir). Bir sabit diskin formatlanması demek, üzerine yazılacak bilgilerin nereye ve hangi standartlara göre yazılacağının belirtilmesi demektir. Formatlama işlemi yapılmamış bir sabit diskin üzerine anlamlı bilgi kümeleri yazmak söz konusu değildir. Ayrıca formatlama işlemi ile Bad Sektörler de bir daha kullanılmamak üzere işaretlenir.
Sabit disk içerisindeki plakalar dakikada 3500-15000 devirle dönebilirler. Genellikle 5400 RPM ve 7200 RPM olanları yaygındır Devir hızı RPM olarak ifade edilir. Plakalar ile kafalar arasındaki boşluk uçuş yüksekliği olarak ifade edilir ve bu yükseklik, bir parmak izinin kalınlığından bile daha azdır. Okuma/yazma kafalarıı diske ne kadar yaklaşırsa bilgi sürücüye o kadar yoğun depolanır. RPM kısaltmasının İngilizce açılımı ROTATE PER MİNUTE dir. Türkçe karşılığı dakika başına dönme sayısı olarak bilinir.
Okuma yazma kafaları ve diskler aşağıdaki resimde sembolize edilmişlerdir.
VERİLER DİSKİN YÜZEYİNE NASIL YAZILIR VE NASIL OKUNUR?
Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi disk yüzeyinde karışık halde bulunan demir molekülleri yazma işleminde sonra belirli bir sıraya getirilirler. Bu şekilde veri bitleri yan yana eklenerek baytlar, baytlar yan yana eklenerek kilobayt ve megabayt gibi veri yumakları oluşturuluyor. Bu da bilgisayarın çalışma sisteminin temeli olan ikili olan (binary)sayı sistemini gösterir.
İlk etapta disk yüzeyinde karışık bir şekilde duran demir molekülleri okuma yazman kafası sayesinde manyetize edilerek anlamlı bilgilere dönüştürülürler.
Veri yazma işlemi, okuma yazma kafalarının disk yüzeyinde manyetik kaplamaya elektriksel bir sinyal göndererek manyetik mıknatıstaki kutuplaşmasının değiştirmesi ile olur. Okuma işlemi de aynı şekilde manyetik kaplamanın, mıknatıstaki kutuplaşmaya göre algılanan elektriksel sinyallerin yan yana dizilmesi ile oluşur. Okuma yazma kafalarının disk yüzeyindeki bir veriyi okuyup sisteme göndermesi ya da bu işlemin tersi saniyenin birkaç binde biri kadar bir sürede gerçekleşir.
TABAKA (DİSK-PLAKA)LARIN YAPISI
Plakaların iki yüzüne de veri yazılabilir. Her plakanın yüzü track adı verilen ve merkezden dışarıya doğru yayılan yüzük biçimindeki bölgelere ayrılır. Merkezden dışa doğru pasta dilimi şeklinde olan kısma geometrik sektör denir. Geometrik sektör içindeki küçük parçalara Track söktör denir. Track sektörlerin birleşmesiylede clusterlar oluşur İşletim sistemleri geometrik sektörleri cluster adı verilen daha küçük sanal bölümlere ayrır. Her cluster tek bir programa ait bilgi yazılabilir. Cluster sayesinde harddisk daha verimli kullanılmış olur. Bir cluster birden fazla track sektörden oluşabilir. Diskler Esnek olmayan ve metal ya da plastikten ya da camdan imal edilen parçalardır ve üzeri demir-oksit veya diğer manyetize edilebilir bir madde ile ince bir katman hâlinde kaplanmıştır. Bu plakalar yuvarlaktır ve ortalarından elektrik motorunun miline bağlıdır. Bir hard diskin içinde birden fazla disk plakası olabilir ve bu plakaların tümü aynı hızda döner.
İz(Track): Verilerin kaydedilmesi amacıyla iç içe halkalar şeklinde disk üzerinde oluşturulmuş veri kayıt bölümleridir. Merkeze aynı uzaklıkta iç içe dairesel halkalardan oluşur. Bir iz üzerinde ardışık sektör parçaları yan yana dizilmişlerdir. Okuma yazma kafası bir iz üzerine konumlanarak istediği sektörleri okuyup yazabilir. Hardisk üzerindeki dairesel çizgilere track denir. Bunlar fabrikada low level format işlemi ile oluşturulurlar
Sektör: 256, 512Byte gibi büyüklüklere sahip ardışık veri depolama kümeleridir.
Kümeler(Cluster): Disk üzerinde varsayılan bir büyüklüktür. İşletim sisteminin disk yönetimi ile alakalıdır. Dosya ve dizinlerin yerleştirildiği en küçük disk alanına denir. Boyutu dosya sistemine göre değişir. Hardisk üzerinde verilerin saklandığı en küçük alanlardır ve bir cluster üzerine sadece bir veriye ilişkin bitler yerleştirilebilir.
Disk deki her bölge bir etikete sahiptir. Bir dosya yazıldığında o dosyanın hangi kafa, track, sektör ve clustere yazıldığını gösteren bir etiket vardır bu etiket te FAT’ e yazılır. FAT in görevi hangi parçanın diskten nerede olduğu göstermek, dosyanın nerede başlayıp nerede bittiğini işletim sistemi dosyayı okumaya veya değiştirmeye başladığında her parçanın nerede olduğunu FAT’ ten öğrenir.
Sektör ve izler düşük seviyeli formatlama (low-level formatting) işlemiyle plakalar üzerinde oluşturulur. Her bir sektörün başlangıç ve bitiş noktaları plakalar üzerine yazılır. Düşük seviye formatlama işlemiyle sabit disk byte bloklarını tutacak duruma hazırlanır. Bu işlemden sonra yüksek seviyeli formatlama (high-level formatting) işlemi gerçekleştirilir.
Aşağıda anlatılacağı gibi değişik dosya sistemleri vardır. Fat, Fat32, NTFS gibi dosya sistemlerinin görevi hardisk üzerinde hangi verinin disk üzerinde nerede oldu bilgisini tutmaktır. Formatlama işleminden sonra aslında disk üzerinden veriler kalıcı olarak silinmezler; silinen verinin hangi sökterde(bölümde) olduğu bilgisidir. Bundan dolayıdır ki formatlanan diskler üzerinde ki veriler daha sonra kurtarılabilirler.(dosya sistemini bir kitabın içindekiler bölümü olarak düşünürsek formatlama işlemini de içindekiler bölümünü yırtmak gibi düşünebiliriz)
DOSYALAMA SİSTEMLERİ
Bütün dosya sistemleri, verilerin saklanması ve kullanılması için gerekli bir yapı içerir. Bu sistemler tipik olarak bir boot record (sistem açılış kaydı), dizinler ve dosyaları içerir. Bir dosya sistemi üç temel işlemi gerçekleştirir; mevcut ve boş alanların yönetimi, dosya ve dizinlerin bakımı ve her dosyanın disk üzerindeki fiziksel adreslemesinin bilinmesi.
Çeşitli işletim sistemleri, değişik dosya sistemleri kullanır (File systems), en çok bilinen dosya sistemleri;
⦁ File Allocation Table (FAT) Dos, Windows işletim sistemlerinde kullanılır.
⦁ File Allocation Table 16 (FAT16)
⦁ File Allocation Table 32 (FAT32) Windows 98 işletim sistemlerinde ve üst versiyonlarında kullanılır.
⦁ New Technology File System (NTFS) Windows NT işletim sistemlerinde (çok kullanıcılı) kullanılır.
⦁ NetWare File System NetWare işletim sistemlerinde kullanılır.
⦁ Linux Ext3 ve Linux Swap dosya sistemleri
FAT 32 FAT’e göre %8-10 arası daha hızlıdır. Harddiski daha küçük clusterlere böldüğünde disk alanı %10 ile 20 tasarrufu kullanılır.
FAT32 VE NTFS DOSYA SİSTEMLERİNİ KARŞILAŞTIRALIM
FAT 32
– FAT 16’dan daha gelişmiş veri koruma yöntemleri vardır.
– Disk bölümünün 512 MB tan büyük olması gerekir.
– 2 TB büyüklüğüne kadar sabit disk bölümlerinin kullanılmasını sağlar.
– 32 GB bir hardiskde cluster boyutu 16 KB dır(NTFS nin 4 katı)
– Çok büyük sabit diskleri ancak 32GB’a kadar formatlayabilir,
– En fazla 4127920 dosya olabilir,
– Bir dosya en fazla 4GB boyutunda olabilir,
– Diskteki dağınıklık arttıkça performansı düşer,
– Büyük boyutlu dosyalara erişimi yavaştır.
NTFS (New Technology File Sytstem)
– Windows NT, 2000 ve XP’de kullanılır.
– NTFS dosya sistemi kullanan Windows NT ve 2000 sürümleri FAT sürücüleri görebilir ve bu sürücülerdeki dosyaları okuyabilirler. Ancak FAT kullanan işletim sistemleri NTFS bölümlerini göremezler.
-2GB ile 2 TB arasındaki bir diskte cluster boyutu 4 kb dır.
– 256TB’a kadar HDD’leri formatlayabilir,
– Tüm dizin ve dosyaları sıkıştırabilir,
– Maksimum dosya büyüklüğü 16TB’tır, (Teorik olarak 16 TB)
– Cluster boyu küçük olduğu için yer kaybı düşüktür,
– Dosya ve dizinlere kullanıcı hakları verilerek erişim denetlenebilir,
– Dosyalarda yapılan tüm değişikliklerin kaydını tuttuğu için otomatik veri kurtarma desteği vardır,
– Dosya sistemlerinde büyük/küçük harf ayrımı önemlidir.
– Bazı karakterlerin özel anlamları olduğu için dosya isimlerinde kullanılmaz.
SABİT DİSK ÇEŞİTLERİ:
Sabit disklerin üretiminde çok sayıda farklı ara birim kullanılır ve bu ara birim üzerinden veri iletimi gerçekleştirilir. Sabit diskler kendilerine erişim sağlanılan teknolojiyle anılırlar.
SATA ARA BİRİMİ İNCELEMESİ
⦁ SATA Arabirimi : 10 pin fiber kablo üzerinden 1 SN’de (Kablo taşıma kapsitesi 1.5 GB) 150 MB veri transferi yapabilir. Bu diskler 7200 veya 10200 RPM dönüş hızında çalışırlar. Genel olarak 8 MB tampon belleklerin günümüzde 16 MB tampon belleği bulunmaktadır. SCSI de olduğu gibi sistem kapatılmadan yeni diskler takılıp çıkartılabilir. Her kablo ile bir disk anakarta bağlanır. Kabloların daha ince olması kasa içindeki kablo kargaşasını azaltır. Anakart ve disk üzerindeki kablo yuvarlarının küçük olması, montaj işlemini kolaylaştırır, anakart üzerinde daha az yer kaplar. SATA’nın SATA1, SATA2 ve SATA3 standardları bulunmaktadır. SATA1, Seri ATA iletişiminin ilk versiyonudur. SATA/150 olarak da bilinir. Veri yolu hızı 1.5GHz’dir ve veri iletim kapasitesi 150MB/s’dir. SATA2’de veri yolu hızı 3GHz’e, veri iletim kapasitesi 300MB/s’ye çıkartılmıştır. SATA3’te veri yolu hızı 6GHz’e, veri iletim kapasitesi 600MB/s’ye çıkartılmıştır
⦁ SATA-2 Arabirimi : Veri transfer hızı 300 MB/SN’ e yükseltilen SATA arabiriminin geliştirilmiş versiyonudur.
⦁ SATA-3 Arabirimi : Veri transfer hızı 600 MB/SN’ e yükseltilen SATA arabiriminin geliştirilmiş versiyonudur. En son SATA teknolojisidir.
SSD SABİT DİSKLER (Solid State Drive)
Yapısında disk, motor ve okuma yazma kafası bulunmayan elektronık karttan ibaret veri depolama aracıdır. Verileri SDRAM, DRAM veya Flash hafızalarında tutarlar. SDRAM ve DRAM bellek modülleri bilindiği üzere üzerlerinde verileri tutmak için elektrik enerjisine ihtiyaç duyarlar . Kalıcı veri depolama amaçlı kullanılan RAM modüllerinde enerji sağlayan bir kaynak olarak pil kullanılmaktadır. Bu tip Ram hafızalara NV-RAM (Non-Volatile RAM = Kalıcı Ram) denilebilmektedir. NV RAM ler yapısındakı Ram hızında çalışırlar ve hızları Flash hafızalardan daha iyidir. SSD lerin mekanik parçaları olmadığı için performansı daha iyi ve güç gereksinimi daha düşüktür. Veri kurtarma olanakları HDD ye göre daha düşüktür. Mekanik yapıları olmadığı için sessiz çalışırlar . Test sonuçlarına göre HDD lerden %30-45 arasında bir performans fazlalığı vardır.
HDD disklerin yerini almaya başlayan kayıt birimidir. Mekanik bileşenler yapısında olmadığı için arama ve bekleme gibi mekaniksel gecikmeler burada görülmezler. Veriye ulaşım daha hızlıdır. Avantajlarına rağmen harddisklere göre istenen taleplere ulaşılamamıştır.
SSD HARD DİSK KARŞILAŞTIRILMASI
HARDİSK ÖNEMLİ AÇIKLAMALAR
⦁ Verilerin saklandığı en küçük hücrelere cluster denir. Clusterlar dosyalama sistemi tarafından oluşturulur. Cluster boyutu küçüldükçe hardisk daha ekonomik kullanılabilir.
⦁ Hardisklerin dakikadaki devir sayısı RPM olarak ifade edilir
⦁ RPMRotate Per Munite Dakika başına devir sayısı
⦁ Hardisk teknolojileri giderek gelişmektedir artık fiziksel olarak hareket eden parçalardan kurtulan hardiskler flash bellekler gibi chipler üzerine verileri yazmaktadır. Geçmişten günümüze hardisklerin bağlantı arayüzleri aşağıdaki gibidir.
⦁ PATA (IDE-EIDE),
⦁ SCSI,
⦁ Serial ATA,(SATA)
⦁ FireWire,
⦁ USB
⦁ E-SATA
⦁ msata(mini sata bağlantısı)
⦁ M.2 SATA(Daha yeni bir teknolojidir çok hızlıdır saniyede 2200 mb veri okuyabilir)
Çalışmalarınızda başarılar dilerim. Ailenize ve Yüce Türk Milletine laik insanlar olabilmek için tek çaremiz çalışmaktır.
